Józef Krzyżański
Józef Krzyżański (1898 - 1987) urodził się 17 marca 1898 roku w Hnilicach Wielkich na Podolu w rodzinie ziemiańskiej. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowniach Stanisława Kamockiego i Teodora Axentowicza. Dyplom krakowskiej ASP uzyskał w 1924 r. W 1922 r. artysta debiutował na ogólnopolskim Salonie Dorocznym w warszawskiej Zachęcie. W latach 1925-29 kontynuował studia malarskie we filii krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu u Józefa Pankiewicza, zostając jego asystentem. W czasie pobytu w Paryżu związał się z kapistami, członkami tzw. Komitetu Paryskiego - między innymi z Tadeuszem Piotrem Potworowskim, Józefem Czapskim, Hanną Rudzką-Cybisową, Janem Cybisem, Zygmuntem Waliszewskim - nawiązując wieloletnie przyjaźnie. Swemu mistrzowi Pankiewiczowi zawdzięczał gruntowne studia oraz zafascynowanie malarstwem francuskim. Dużo maluje zarówno w pracowni paryskiej, jak i podczas letnich pobytów na południu Francji, na Riwierze, na Korsyce i w Pirenejach. W 1929 r. artysta wystawia swoje prace w Salonie Niezależnych w Paryżu. Daje się poznać jako postimpresjonista-kolorysta.
Po powrocie do kraju w 1929 r. osiadł na stałe w swym majątku ziemskim w Trzaskowie pod Poznaniem, a także objął pracownię w Poznaniu. Działał w grupie artystów wielkopolskich „Plastyka”, wspólnie z Wacławem Taranczewskim zorganizował tzw. Salon 35, a także związał się z krakowskim Zrzeszeniem Artystów Plastyków „Zwornik" i „Jednoróg”. W okresie międzywojennym wiele wystawia między innymi na wystawach indywidualnych w Zachęcie w 1932 r., w Pałacu Sztuki w Krakowie w 1931 r., w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu (1924,1932), w Muzeum Historii Sztuki w Łodzi (1930), wystawia wraz z Tadeuszem Piotrem Potworowskim w Instytucie Propagandy Sztuki w Warszawie (1938). W 1939 r. jego prace prezentowane były na Światowej Wystawie w Pawilonie Polskim w Nowym Jorku.
Lata okupacji artysta spędził na wygnaniu w Generalnej Guberni. Po wojnie wraca do Poznania. Tak jak przed wojną, tak i później w zmienionych warunkach społecznych i politycznych pozostaje wierny swoim założeniom artystycznym z lat młodości. Spod jego pędzla wychodzą setki obrazów: akty, pejzaże, martwe natury, portrety. Jego obrazy prezentowane były w sumie na około 240 wystawach indywidualnych i zbiorowych. Płótna Krzyżańskiego znajdują się w zbiorach czołowych polskich muzeów i galerii oraz prywatnych kolekcjach w kraju i za granicą.
Józef Krzyżański był ożeniony z Haliną Górską, mieli syna Jacka i córkę Ewę. Artysta zmarł w Poznaniu 9 lipca 1987 r. i został pochowany w grobowcu rodzinnym w Słupii. Żona Halina zmarła 15 grudnia 1989 roku, a syn Jacek 3 lutego 1991 roku. Wszyscy spoczywają w grobowcu na cmentarzu w Słupii.
