Pomnik Powstańców w Słupi
Pomnik powstał z inicjatywy Parafian, przy wsparciu ks. Juliana Wolniewicza. Najpierw postawiono figurę Serca Jezusowego wraz z małym mauzoleum poświęconym poległym w czasie I wojny św, Powstania Wielkopolskiego i wojny polsko - rosyjskiej. Projekt całości wykonał architekt Lucjan Michałowski z Poznania, figurę Serca Jezusowego wyrzeźbił Nikodem Pajzderski. Prace kamieniarskie wykonał Bronisław Alejski ze Stęszewa.
W 1934 roku została wykonana tylna ściana z trzema tablicami, oraz cztery kamienne znicze. 9 sierpnia 1935 roku Urząd Wojewódzki w Poznaniu zgodził się na ekshumację zwłok powstańców: Franiszka Golczaka, Jana Lulczyńskiego, Walentego i Franiszka Pazgratów, którzy spoczywali na cmentarzu i przeniesienie ich do wspólnego grobowca pod figurą. Uroczystość odbyła się 11 października 1936 roku:
Uczczenie bohaterów - powstańców w Słupi
przedruk z: "Powstaniec Wielkopolski" nr 7 (X 1936r.)
Źródło: Ilustracja Polska 1936r. nr 42
Podniosłą manifestacją narodową był zorganizowana w niedzielę 11.10.1936 roku w Słupi pod Stęszewem uroczystość przeniesienia zwłok czterech powstańców wielkopolskich, poległych w walkach pod Zbąszyniem.
Zwłoki przeniesiono uroczyście z cmentarza miejscowego do nowo murowanego grobowca, zbudowanego przy kościele, na którym to grobowcu stanie w najbliższym czasie pomnik, wzniesiony ofiarnością parafian.
Myśl przeniesienia złok wyłoniła się w Sokole w Januszewicach. Z cmentarza, w obecności kilkutysięcznej rzeszy ludności, w obliczu władz powiatu i wojskowości oraz kilkudziesięciu pocztów sztandarowych, przybyłych z dala organizacji i delegacji z wieńcami, cztery trumny z prochami powstańców przeniesiono na barkach krewnych i przedstawicieli organizacji parafialnych przez pięknie przybraną bramami triumfalnymi Słupię do miejscowego kościoła, gdzie złożono je na zielenią przybranym katafalku. Solenną mszę św. odprawił dziekan wojsk polskich ks. prałat Wilkans, a podniosłe kazanie okolicznościowe wygłosił do zgromadzonych na cmentarzu rzesz ks. prob. Kuliszak z Buku, były kapelan wojsk powstańczych frontu zachodniego grupy Leszno.
Po ekzekwiach, p.por. Podgórski, komendant Tow. Powstańców i Wojaków udekorował trumny odznaką powstańca z bronią, po czym wyniesiono trumny przysłonięte sztandarami o barwach narodowych do grobowców. Podczas orszaku pogrzebowego orkiestra ułańska, pod batutą kapelmistrza Podżerka, odegrała marsza żałobnego. Po odśpiewaniu pieśni przez chór kościelny z Buku pod batutą p. Czesława Jakubowskiego, podniosłe "Witaj Królowo" odśpiewane przez rzesze, zakończyło uroczystość.
Gdy skończyły się uroczystości w kościele i na cmentarzu, zgromadzili się uczestnicy obchodu, władze i delegacje, oraz licznie przybyłe duchowieństwo na placu przed domem parafialnym. Powitał zgromadzonych przewodniczący komitetu obchodu ks. prob. Julian Wolniewicz, wznosząc okrzyk na cześć Najjaśnieśniejszej Rzeczypospolitej. Jako dowódca grupy frontu zachodniego przemówił płk. rez. dr B. Śliwiński i wzniósł okrzyk na cześć armii polskiej. Mówca przypomniał datę 6 stycznia 1919r. kiedy to oddziały powstańcze dokonały samorzutnie generalnego ataku na Niemców, wypierając ich poza dzisiejszy kordon.
W uroczystościach uczestniczyli z ramienia władz m.in. starosta powiatu poznańskiego dr Jerzykowski i przedstawiciel O.K. VII komendant p.w.kpt. Sęk i komendant powiatowy P.P. nadkomisarz Bączkowski. Licznie przybyło duchowieństwo. Oprócz wymienionych już ks. prał. Wilkansa, ks. prob. Kuliszaka i proboszcza miejscowego, zauważono jeszcze ks. dziekana Adamskiego z Łodzi, ks. prob. Stachowiaka ze Stęszewa, ks. prob. Kolkiewicza z Granowa, ks. prob. Srokę z Modrza i ks. prob. Żuchowskiego z Tomic. Licznie reprezentowane było Towarzystwo Powstańców i Wojaków im. Franciszka Ratajczaka w Poznaniu, na czele z b. dowódcą kompani kórnickiej dr St. Celichowskiem, prezesem Olejniczakiem i por. rez. Podgórskim, który wygłosił gorące, podniosłe przemówienie, Tow. Uczestników Powstania Wlkp. Im. I. Paderewskiego na czele z prezesem Kochem, który powiedział co następuje:
(...) Na kilka chwil przed śmiercią w najsmutniejszej rzece powiedział nasz rycerz świetlany i niestrwożony wódz: "Bóg mi powierzył honor Polaków,Bogu go tylko oddam". Te słowa padły na Polskę jak pieczęć męczeństwa i stały się dla nas testamentem księcia Józefa. Więc chylą się dumnie sztandary, chylą się czoła w pokorze, powstają w biegu dziejów bez przerwy kurhany, mogiły, pomniki jako symbole, jako akty hołdy tym, co poszli przed tron Boga i swojej Świętej Królowej oddać po życiu znojów i trudów to, co jedynym skarbem rycerza "Honor". Odeszli.
Nam pozostałym tu na ziemi spadkobiercom ich ideałów pozostawili przykład najpiękniejszy i wielki ogień świętego obowiązku, który chcemy wiernie wypełnić, byśmy byli ich godni. Niech się pochylą sztandary i czoła nasze przed tym znakiem nieśmiertelnej sławy, bo oto powstał nowy pomnik na cmentarzu parafialnym, nowy pomnik bohaterstwa - nam na otuchę a wrogowi na trwogę. Tak! Niech ten pomnik będzie wyrazem hołdu dla wielkich druhów bohaterów, niech będzie pokrzepieniem naszych żywych serc i niech będzie jednym sygnałem więcej, że naród, który wydał takich synów, nigdy nie zginie! - Cześć i sława bojownikom wolności! (...)
Powstańcy Wielkopolscy z parafii Tomice i Słupia - link
źródło: "Powstaniec Wielkopolski" nr 7
